Een nationaal vliegveld – Enkelen hebben de mond vol over een luchthaven in de Noordzee, anderen zijn van mening dat vliegveld Lelystad een grotere kans moet krijgen. Een compleet ‘out of the box’ gedachte kwam vorige week in het nieuws: stop met het vliegen binnen Europa.
Dat de wereld om ons heen constant aan het veranderen is staat vast. Het heeft veel te maken met verdringingseffecten en ruimtelijke ordening. Waar eindigt zoiets? Eind vorige eeuw was er nog een serieus plan om een vliegveld in het IJsselmeer te bouwen. Dat is ongeveer de plek waar nu de Markerwadden (natuurgebied) zijn geprojecteerd.
Luchthavenpolder
Een bouwkundig ingenieur was voor zijn pensionering werkzaam bij de Rijksluchtvaartdienst en nauw betrokken bij de ontwerpen voor luchthaven Zestienhoven. Als medewerker stadsontwikkeling Amsterdam hield hij zich onder andere bezig met Schiphol. Het was zijn idee om te zeggen: “Bouw een luchthavenpolder in het IJsselmeer bij Lelystad”. Dat zou veel beter zijn dan een vliegveld in de Noordzee en hij gaf daar verschillende redenen voor. Voordeel was onder andere dat een aantal regio’s een spoorlijn cadeau zouden krijgen, het vliegveld centraal in Nederland ligt en iedere hoek ontsloten zou worden. Wie kan daar nou op tegen zijn? De bouw van een luchthavenpolder in het IJsselmeer zal zeker veel minder tijd vragen dan een eiland in de Noordzee á la Hong Kong. Dat argument zou wel eens zwaar kunnen wegen.
Werkgelegenheid
De beoogde luchthaven zou een tangentieel patroon hebben met, om te beginnen, zes startbanen. Dat is ongeveer een terrein wat de halve dijklengte van Lelystad naar Enkhuizen in beslag neemt. Uiteraard met een ruime boog eromheen. De plannen wezen op een gefaseerde aanleg en de windmolens bij Urk waren toen natuurlijk nog niet voorzien. Wat heeft een mens liever? Windmolens of vliegtuigherrie? Bovendien er zijn vele varianten mogelijk, die allemaal op hun wenselijkheid zouden worden beoordeeld. Werkgelegenheid buiten de Randstedelijke gebieden was ook nog een belangrijke drijfveer. We spreken over een tijd waarbij ‘het post- en telefoon kantoor’ naar Groningen werd gestuurd en de AID opeens naar Kerkrade werd getransplanteerd.
Vogels
Het meest nabije deel van de Oostvaardersplassen ligt ongeveer 10 kilometer van het beoogde gebied voor de luchthavenpolder vandaan. Vogels en vliegtuigen is een slechte combinatie. Zouden de vogels hinder ondervinden, dan zou de afstand groter moeten worden. Maar waarheen? Een idee was om dan de waterstand van de Oostvaardersplassen dusdanig te verlagen dat ze niet langer aantrekkelijk zijn voor vogels. De vogels zouden dus moeten vertrekken om het vliegveld meer vrijheid te geven. Vooral dus uit planologische overwegingen is een tweede luchthaven in of nabij het IJsselmeer de moeite waard, zo schetst de ontwerper daarvan in zijn plannen van eind vorige eeuw.
Natura 2000 (N2000)
Het kwam allemaal tot serieuze overwegingen en alleen maar omdat Schiphol op slot zat. De groei van de luchtvaart was al langer ingezet en onze nationale luchthaven moest blijven meedingen. Heden weten we dat het nooit zover is gekomen, maar die discussies zijn nog steeds actueel. Voor zover ik nu kan inschatten: niet meer voor een luchthaveneiland in het IJsselmeer, maar ik geef er geen garantie op. Zou dat te maken hebben met het feit dat het een N2000 gebied geworden is? Ik stel mijzelf dan de vraag of een N2000 status voor de gehele Noordzee een voordeel of een nadeel is voor de visserij? Zou het bouwen van al die windmolens in de Noordzee mogelijk zijn geweest wanneer de gehele Noordzee nu een N2000 gebied was geweest?
Dat weten we pas echt zeker wanneer ze er eenmaal staan en de resterende gebieden opeens allemaal N2000 zijn. Regeren is vooruit zien… maar vooral de ruimtelijk ordening maken zoals de maatschappij (de democratie) het blijkbaar hebben wil.
Deze column van Johan Nooitgedagt is eerder gepubliceerd in Vismagazine.
